kronik böbrek yetmezliği ne demek?

Kronik Böbrek Yetmezliği

Kronik Böbrek Yetmezliği (KBH), böbrek fonksiyonlarının zamanla, genellikle aylarca veya yıllarca, kademeli olarak azalması durumudur. Böbrekler vücudun atık ürünlerini ve fazla sıvıyı filtreleyerek kanı temizler. Böbrekler fonksiyonlarını yitirdiğinde, atık ürünler tehlikeli seviyelere ulaşarak çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu duruma üremi denir.

Nedenleri

KBH'nin en yaygın nedenleri arasında şunlar bulunur:

  • Diyabet (Şeker Hastalığı): Yüksek kan şekeri seviyeleri böbreklerdeki küçük kan damarlarına zarar verebilir.
  • Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon): Kontrolsüz yüksek tansiyon, böbreklerdeki kan damarlarına zarar verebilir.
  • Glomerülonefrit: Böbreklerin filtreleme birimleri olan glomerüllerin iltihaplanması.
  • Polikistik Böbrek Hastalığı (PBH): Böbreklerde çok sayıda kist oluşmasıyla karakterize genetik bir hastalık.
  • Üriner Sistem Tıkanıklıkları: Böbrek taşı, tümör veya prostat büyümesi gibi durumlar idrar akışını engelleyerek böbreklere zarar verebilir.
  • Tekrarlayan Böbrek Enfeksiyonları: Sık sık böbrek enfeksiyonu geçirmek, böbrek dokusuna zarar verebilir.
  • İlaçlar ve Toksinler: Bazı ilaçlar (örneğin, nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar - NSAID'ler) ve toksinler böbreklere zarar verebilir.

Evreleri

KBH, böbrek fonksiyonlarının derecesine göre 5 evreye ayrılır. Bu evreler, Glomerüler Filtrasyon Hızı (GFH) adı verilen bir ölçümle belirlenir. GFH, böbreklerin dakikada ne kadar kanı filtreleyebildiğini gösterir.

  • Evre 1: Böbrek hasarı var ancak GFH normal veya yüksek (GFH ≥ 90 ml/dak).
  • Evre 2: Hafif böbrek yetmezliği (GFH 60-89 ml/dak).
  • Evre 3: Orta derecede böbrek yetmezliği (GFH 30-59 ml/dak).
    • Evre 3a: GFH 45-59 ml/dak
    • Evre 3b: GFH 30-44 ml/dak
  • Evre 4: Ciddi böbrek yetmezliği (GFH 15-29 ml/dak).
  • Evre 5: Son dönem böbrek yetmezliği (GFH < 15 ml/dak). Bu evrede diyaliz veya böbrek%20nakli gereklidir.

Belirtileri

KBH'nin erken evrelerinde genellikle belirgin belirtiler görülmez. Hastalık ilerledikçe aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

  • Yorgunluk ve halsizlik
  • İştahsızlık
  • Mide bulantısı ve kusma
  • Uyku sorunları
  • İdrar miktarında değişiklikler (artış veya azalma)
  • Ayaklarda ve ayak bileklerinde şişlik (ödem)
  • Kaşıntı
  • Kas krampları
  • Yüksek tansiyon
  • Nefes darlığı
  • Anemi (kansızlık)
  • Kemik ağrıları

Teşhis

KBH teşhisi genellikle aşağıdaki yöntemlerle konulur:

  • Kan Testleri: Kreatinin, üre ve elektrolit seviyelerini ölçmek için kullanılır. GFH, kreatinin seviyelerine göre hesaplanır.
  • İdrar Testleri: Proteinüri (idrarda protein bulunması) ve hematüri (idrarda kan bulunması) gibi anormallikleri tespit etmek için kullanılır.
  • Böbrek Ultrasonu: Böbreklerin boyutunu ve yapısını değerlendirmek için kullanılır.
  • Böbrek Biyopsisi: Böbrek dokusundan örnek alınarak mikroskop altında incelenir. Bu, böbrek hastalığının nedenini belirlemeye yardımcı olabilir.

Tedavi

KBH'nin tedavisi, hastalığın nedenine, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır. Tedavinin amaçları şunlardır:

  • Böbrek fonksiyonlarının kaybını yavaşlatmak
  • Komplikasyonları yönetmek
  • Hastanın yaşam kalitesini artırmak

Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

  • Altta Yatan Nedenin Tedavisi: Örneğin, diyabeti veya yüksek tansiyonu kontrol altına almak.
  • İlaçlar:
    • ACE inhibitörleri ve ARB'ler: Kan basıncını düşürmek ve proteinüriyi azaltmak için kullanılır.
    • Diüretikler: Vücuttaki fazla sıvıyı atmaya yardımcı olur.
    • Fosfat bağlayıcılar: Kandaki fosfat seviyesini düşürmek için kullanılır.
    • Eritropoietin uyarıcı ajanlar (ESA'lar): Anemiyi tedavi etmek için kullanılır.
    • D vitamini takviyeleri: Kemik sağlığını korumak için kullanılır.
  • Beslenme Değişiklikleri: Düşük proteinli, düşük fosfatlı ve düşük potasyumlu bir diyet önerilebilir.
  • Diyaliz: Böbreklerin fonksiyonlarını yerine getiremediği durumlarda, kanı temizlemek için kullanılır. İki ana diyaliz türü vardır:
    • Hemodiyaliz: Kanın bir makine aracılığıyla vücut dışında temizlenmesi.
    • Periton diyalizi: Karın boşluğuna sıvı verilerek kanın karın zarı aracılığıyla temizlenmesi.
  • Böbrek%20Nakli: Son dönem böbrek yetmezliği için en iyi tedavi seçeneği olabilir.

Komplikasyonlar

KBH, bir dizi komplikasyona yol açabilir:

  • Hipertansiyon
  • Anemi
  • Kemik hastalıkları
  • Kalp hastalıkları
  • Hiperkalemi (kanda yüksek potasyum seviyesi)
  • Sıvı birikimi
  • Bağışıklık sisteminin zayıflaması

Prognoz

KBH'nin prognozu, altta yatan nedene, hastalığın evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır. Erken teşhis ve tedavi, böbrek fonksiyonlarının kaybını yavaşlatabilir ve komplikasyonları önleyebilir. Son dönem böbrek yetmezliği olan hastalar için diyaliz veya böbrek nakli, yaşam kalitesini artırabilir ve yaşam süresini uzatabilir.

Önleme

KBH riskini azaltmak için yapılabilecekler şunlardır:

  • Diyabet ve hipertansiyon gibi kronik hastalıkları kontrol altında tutmak.
  • Sağlıklı bir diyet uygulamak ve düzenli egzersiz yapmak.
  • Yeterli miktarda su içmek.
  • Ağrı kesiciler ve diğer ilaçları doktor tavsiyesi olmadan kullanmamak.
  • Düzenli olarak doktor kontrolüne gitmek ve böbrek fonksiyonlarını kontrol ettirmek.

Bu bilgiler genel bir rehber niteliğindedir. KBH ile ilgili herhangi bir sağlık sorununuz varsa, mutlaka bir doktora danışınız.

Kendi sorunu sor